از “مراقبت و تنبیه” تا ضرورت احداث تئاترون های یونانی

این کتابچه که به دو زبان فارسی و انگلیسی تهیه شده، شامل یک مقاله ISI است که در ژورنال آکادمی جهانی مهندسی و فناوری منتشر شده است. مقاله، نظریه جدیدی درباره چگونگی شکل گیری و توسعه تئاترون های یونانی ارائه کرده است. نظریه جدید، این موضوع را از دریچه سیاسی _ بر اساس نظریات میشل فوکو – ارزیابی کرده است.

چکیده مقاله:

دلایل و انگیزه های متعددی برای شکل گیری تئاتر در یونان باستان ذکر شده و تحقیقات متعددی در اینباره ضورت گرفته است. غالب این تحقیقات درام یونانی را برخاسته از برگزاری مراسم آیینی دیونیزوس می دانند. مراسمی که از بخش های متعدد برخوردار بود و غالبا به شکل دسته روی به نمایش در می آمد. یکی از مولفه های بنیادین در فرایند تبدیل آیین به تئاتر، شکل گیری تئاترون ها یا مکان های اجرای نمایش های یونانی بوده است که احداث آن ها نیز معمولا در قالب پژوهش های یاد شده قرار گرفته است. این در حالی است که در تحقیقات صورت گرفته، تقریبا هیچ گاه به شکل مشخص به ضرورت های اجتماعی، تحولات نظام سیاسی آتن در فاصله میان سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد و تاثیر مستقیم آن بر فرایند تغییر آیین به درام اشاره نشده است.

در همین راستا و بر خلاف نظر داروینیست های اجتماعی حوزه تاریخ تئاتر، این پژوهش بر آن است که سیر تغییر آیین دیونیزوسی به تئاتر، روندی تکاملی را طی نکرده و تغییرات لازم از حرکتی سریع تر برخوردار بوده است. حرکتی که به شکلی کاملا حساب شده و دقیق از سوی نظام سیاسی و اصلاح گرای آتن بر مراسم آیینی دیونیزوس اعمال شده و انگیزه آن اصلاح ناهنجاری های اجتماعی موجود در این آیین و ساماندهی و تثبیت لایه های اجتماعی مختلف بوده است. این اصلاحات منجر به شکل گیری تئاتر یونان باستان شده که نمود آن را می توان در احداث تئاترون ها به تماشا نشست.

در اثبات این ادعا از نظریه مراقبت و تنبیه میشل فوکو استفاده شده است. در جایی که فوکو بر این باور است که “قدرت” همواره تلاش می کند تا توده های بی شکل و پیش بینی ناپذیر را شکل داده و حرکات آن ها را پیش بینی پذیر کند؛ جمعیت های افقی را به صورت عمودی درآورده و به آنها نظم ببخشد و در نهایت “قدرت زیستی” موجود را به شکلی مستبدانه، تقسیم بندی و مطیع خود سازد. بدین ترتیب می توان گمان برد که حکومت سیاسی آتن در طول کمتر از دویست سال با ایجاد تئاترون ها، آیین دیوینزوسی را از شکلی بدوی، خشونت بار و هرج و مرج گرا خارج ساخته و به منظور کنترل هرچه بیشتر جامعه، لباسی از تئاتر بر تن آن کرد.