تئاتر سده نوزدهم اتریش، علاوه بر اپرا و درام های جدی – نظیر نمایشنامه های فرانتز گریلپارتزر (Franz Grillparzer) (1872 – 1791) – با نمایش های عامیانه و روستایی که از شخصیت هانس وورست (Hanswurst) ریشه می گرفتند نیز شناخته می شد. هانس وورست دلقکی بود که معمولا تاجی بر سر می گذاشت و در نمایش های پانتومیم ظاهر می شد. این سنت قدیمی با نمایشنامه های فردیناند ریموند (Ferdinand Raimund) (1836 – 1790) و یوهان نپوموک نستروی (Johann Nepomuk Nestroy) (1862 – 1801) به اوج رسید. در نمایشنامه های ریموند، صحنه های واقعی از زندگی روستایی با فانتزی و عناصر داستان های پریان درهم می آمیختند. نمایش سازنده فشارسنج در جزیره جادویی (Der Barometermacher auf der Zauberinsel/ The Barometer Maker on the Magic Island) که در سال 1823 به روی صحنه رفت، نمونه ای از این دست آثار است. نمایشنامه های اولیه نستروی نیز از همین سنت پیروی می کرد. با این حال او در اواخر دوران کاری خود، از این رویکرد فاصله گرفت و با کاستن از عناصر فانتزی، به سمت هرچه واقعی تر کردن نمایشنامه های خود حرکت کرد. اگرچه نستروی محبوب ترین و مردمی ترین نمایشنامه نویس اتریش به شمار می رفت؛ اما در حوزه نوآوری های صحنه تئاتر نیز مشارکت و همکاری می کرد. نمایشنامه همکف و طبقه اول (Zu Ebener Erde Und Erster Stock/ The Ground Floor and the First Story) او که در سال 1835 به روی صحنه رفت، به دو مجموعه دکور، که یکی بر فراز دیگری قرار می گرفت نیاز داشت (دو جعبه کامل با دیوارهای جانبی، انتهایی و سقف محکم). طراحی صحنه نمایش خانه طبایع (Haus der Temperamente/ The House of Temperaments) که در سال 1837 اجرا شد نیز از چهار مجموعه صحنه به هم پیوسته – به صورت دو جعبه در پایین و دو جعبه در بالا – برخوردار بود. صحنه پردازی این نمایش، اتاق های نشیمن چهار خانواده با چهار پدر که هریک خلق و خوی متفاوتی داشتند را به تصویر می کشید. (تصویر 1)
تصویر 1 – طراحی صحنه یوهان نستروی برای نمایش خانه طبایع، که چهار اتاق از یک خانه را به صورت همزمان به نمایش می گذاشت. کتابخانه ملی اتریش، آرشیو تصاویر، وین.
در دهه 1830، صحنه پردازی جعبه ای سیر تحول خود را آغاز کرد. در حالی که نقطه آغاز توسعه این گونه از طراحی صحنه مشخص نیست. ارویل لارسن (Orville Larson) ادعا می کند، طراحی صحنه ای اهل مانتوآ به نام فابریتزیو کارینی موتا (Fabrizio Carini Motta) (1699 – 1627) نخستین کسی بوده است که چگونگی خلق صحنه پردازی جعبه ای را تشریح کرده و جزییات آن را در کتاب احداث تماشاخانه ها و ماشین های تئاتری (Costruzione De Teatri e Machine Teatrali/ Construction of Theatres and theatrical Machines) که در سال 1668 منتشر شد آورده است. این در حالی است که بازار طراحی صحنه جعبه ای تا قرن نوزدهم داغ نشد؛ به طوری که تا پیش از آن، اتاق ها با استفاده از بال ها و پرده های صحنه و ورودی هایی که در حد فاصل آنها شکل می گرفت طراحی و اجرا می شدند. در این شیوه از طراحی صحنه جایی برای درهای معمارگونه وجود نداشت. (تصویر 2)
تصویر 2 – نمایی از پشت دکورهایی که از بال ها و لته های متعدد تشکیل شده است. آرتور پوجین، از مجموعه موزه هنر مک نی، هدیه ای ال بی تابین، عکس از مایکل اسمیت.
در آغاز قرن نوزده، تمرکز بر رئالیسم، توجه هرچه بیشتر به فضاهای داخلی و ورودی ها و خروجی هایی که اجازه می دادند تا درهای معمارگونه وارد صحنه شوند پدید آمد. پژوهشگران در چگونگی تکامل صحنه پردازی اتفاق نظر ندارند؛ به طوری که رد پای آن را می توان در قرن هفده و اواخر سده هجده و ابتدای قرن نوزده مشاهده کرد. تا سال 1826، هیچ نشانی از طراحی صحنه جعبه ای در برلین دیده نمی شود؛ در حالی که برای نخستین بار در سال 1827، از این شیوه در کمدی فرانسز پاریس استفاده شد. در حدود سال 1832، لوچیا الیزابت وستریس (Lucia Elizabeth Vestris) (1856 – 1797) که به مادام وستریس معروف بود، صحنه پردازی جعبه ای را به تئاتر لندن معرفی کرد. (تصویر 3) اما این نوآوری تا ربع پایانی قرن نوزده مورد پذیرش کامل انگلستان قرار نگرفت.
تصویر 3 – مادام وستریس و چارلز متیوز کوچک (Charles Mathews) (هر دو در سمت چپ) در نمایش بازی پیروزی (The Conquering Game)، اثر دبلیو بی برنارد (W. B. Bernard) ، اجرا در تماشاخانه المپیک، 1832. دکور این نمایش را در شمار نخستین صحنه پردازی های جعبه ای در انگلستان می دانند. برنارد، ویلیام بایل (William Bayle)، بازی پیروزی، لندن.
