«صورت فلکی پگاسوس»
ایران، اواخر قرن پانزدهم
جوهر و طلا روی کاغذ؛ صحافی چرمی
8/25 در 1/18 سانتیمتر
دارایی راجرز، 1913، 10، 13.160
نسخه خطی کتاب سوار الکواکب الثابته (کتاب تصاویر ستارگان ثابت)، یک رساله نجومی متعلق به اواخر قرن پانزدهم است که در سال 946 توسط عبدالرحمن صوفی (متوفی 986) نوشته شده است [1]. کتاب پس از یک مقدمه، جداولی با نام صدها ستاره و همچنین شرح 48 صورت فلکی را ارائه کرده است. هر توصیف با دو تصویر به صورت آینه ای همراه است که نشان می دهد چگونه صورت فلکی در آسمان و بر ابزارهای نجومی دیده می شود.
نسخه خطی ناقص حاضر، حاوی توصیفات و تصاویری از 43 صورت فلکی است؛ از جمله پگاسوس، اسب بزرگ (الفارسالاعظم) که همان طور که در آسمان ظاهر می شود نشان داده شده است. شکل اسب بالدار در حال تاخت با مجموعه ای از نقاط طلایی مشخص شده است و نقاط قرمز ستاره های اولیه صورت فلکی را معرفی کرده اند. برخی از ستاره ها به طور خاص با واژه های عربی مرتبط با قسمت هایی از بدن اسب شناسایی می شوند؛ در حالی که برخی دیگر تنها با حروف متمایز شده اند.
گنجاندن تصاویر در این رساله به منظور کمک به دانش پژوهان و دانشجویان در شناسایی و به خاطر سپردن مکانه ای صورت های فلکی در آسمان و ابزارهای نجومی بوده است. احتمالا به همین دلیل است که برنامه شمایل نگاری مرتبط با این متن، در طول زمان به شکل استاندارد درآمده بود و تنها تغییرات کوچکی در آن به وقوع می پیوست که بیانگر سبک دوره تولید هر نسخه بوده است. در این دست نوشته، تصاویر فیگوراتیو صور فلکی با البسه تیموری به تصویر کشیده شده اند. این رساله خوانندگان خود را در معرض سنت کلاسیک نجوم قرار می داد که نمونه آن را در آثاری نظیر المجسطی بطلمیوس – یکی از منابع متن الصوفی – مشاهده می کنیم. درج واژه ها و اسامی فنی به زبان های یونانی و عربی در متن، منجر به بقای سنت و اصطلاحات یونانی و عربی شد [2].
منابع:
- The oldest version of this text, dated A.H. 400/1009-10 A.D., is currently in the Bodleian Library, Oxford (Ms. Marsh, 144). For a catalogue of extant manuscripts of this treatise, see Carey, M. 2001, Appendix 1.
- [Léonce Rosenberg, Paris, until 1913; sold to MMA]
