شهیر پاندی[1]
یک مطالعه جدید و جذاب، مکان آمیختگی بالقوه عظیمی را برای نئاندرتال ها و هوموساپینس ها از اواخر دوران پلیستوسن[2] (حدود 129 هزار و حدود 11 هزار و 700 سال پیش) کشف کرده است. این ناحیه بخش هایی از اروپای جنوب شرقی و جنوب غربی آسیا بوده است. در همین راستا و با محدود کردن فهرست مکان های بالقوه این رویکرد، محققان به کوه های زاگرس در فلات ایران رسیده اندکه از ایران تا بخش های شمالی عراق و جنوب شرقی ترکیه امروزی امتداد یافته است.
در حالی که دانشمندان مدت ها است که از این آمیختگی آگاه شده اند، اما مکان های دقیق این تلاقی نامشخص باقی مانده بود. این معضل به واسطه این بوده است که شواهد فسیلی و دی ان ای باستانی اندکی را در اختیار داشته اند. در پژوهشی که گروهی از محققان به سرپرستی سامان گوران از دانشگاه کلن آلمان انجام داده اند، آن ها به رویکردی نوآورانه دست یافتند اند: الگو‌سازی تاقچه های زیست محیطی. این گروه یافته های خود را در آخرین شماره نشریه ساینتیفیک ریپورتز [3]منتشر کردند.
این روش با بررسی عوامل محیطی نظیر دما و بارش، مناسب بودن زیستگاه ها را ارزیابی می کند. این گروه با ادغام این مدل با سیستم های اطلاعات جغرافیایی، محدوده های بالقوه هر دو گونه را در یک پنجره زمانی حیاتی – میان 120 هزار تا 80 هزار سال پیش – که به آن مرحله ایزوتوپ دریایی 5 می‌گویند بازسازی کرد.
نتایج کار به شدت قابل توجه بوده است: در طول دوران ایزوتوپ دریایی 5، کوه های زاگرس، با صخره های دراماتیک و دره های حاصلخیز آن، احتمالا به عنوان یک چهارراه کلیدی عمل می کرد. نئاندرتال های منطقه پالئوآرکتیک[4] و هوموساپینس هایی که از آفریقا مهاجرت کردند احتمالا در همین ناحیه با یکدیگر برخورد کرده اند. تنوع زیستی غنی و توپوگرافی متنوع منطقه، شرایط ایده آلی را برای رشد هر دو گونه فراهم کرده بود. بدین ترتیب، شاید ناحیه زاگرس، محیط مناسبی برای ملاقات آن ها و به طور بالقوه آمیختگی آن ها بوده است.
دره هورامان در رشته کوه زاگرس؛ استان کردستان، ایران.
آب و هوا و جغرافیای مساعد زاگرس
این فرضیه، کوه های زاگرس را در قلب فصل مهمی از تکامل انسان قرار می دهد. به گفته محققان، تغییر اقلیم در این دوره شرایط محیطی زاگرس را به یک ناحیه مهمان پذیر بدل ساخته بود. بر اساس یک بیانیه مطبوعاتی، این امر مولفه ای را ایجاد کرده است که دانشمندان از آن تحت عنوان «همپوشانی تاقچه» یاد می کنند. جایی که زیستگاه های نئاندرتال ها و هوموساپینس ها با یکدیگر دیدار کرده اند.
این پژوهشگران در مطالعه خود نوشته اند:
«مطالعات ما در فلات ایران، کوه های زاگرس را به عنوان یک منطقه آمیزشی بالقوه برای هوموساپینس ها و نئاندرتال ها شناسایی کرده است. امکان جذب گروه‌های مختلف هوموساپینس در رشته‌کوه های زاگرس با توجه به شرایط جغرافیایی این منطقه توجیه می‌شود؛ زیرا این منطقه در دو ناحیه زیست جغرافیایی متفاوت یعنی قلمروهای پالئارکتیک و افروتروپیکال قرار دارد».
نئاندرتال ها که مدت ها به نواحی سرد و ناهموار اروپا عادت داشتند، در زاگرس منظره ای یافتند که آینه زیستگاه بومی آن ها بود. در همین حال، انسان های مدرن که در مسیریابی مناطق جدید و چالش برانگیز مهارت داشتند، برای عبور از این منطقه کوهستانی به خوبی آماده بودند. این همپوشانی زیستگاه ها احتمال تماس بین دو گونه و در نتیجه امکان آمیختگی آن ها را افزایش داده است.
در حالی که مدل سازی می تواند دیدگاه های ارزشمندی را ارائه دهد، برای حمایت از چنین نظریه هایی شواهد فیزیکی نیز ضروری است. خوشبختانه رشته کوه های زاگرس صرفا یک نقطه تلاقی نظری بر روی نقشه نیست.
«نواحی مرزی دو قلمرو در زیست شناسی بسیار اهمیت دارند؛ زیرا به عنوان پناهگاه گونه هایی از نواحی یخبندان عمل می کنند. در نتیجه، برخی از بخش های رشته کوه زاگرس می توانستند بارها و بارها توسط مردم ساکن در نواحی مرزی قلمروهای پالئوآرکتیک و افروتروپیکال[5] در طول تغییرات اقلیمی پلیستوسن مورد سکونت قرار گیرند. بدین ترتیب، امکان تعامل میان انسان های گونه های مختلف، از جمله هوموساپینس ها و نئاندرتال ها در این مناطق بیشتر بوده است».
ظهور نئاندرتال ها: شواهد بیشتر از حضور آن ها
در این ناحیه پیش تر برخی از مهم ترین اکتشافات فسیلی و باستان شناسی مربوط به نئاندرتال ها به دست آمده بود. غار شانیدر در شمال زاگرس شواهد فراوانی را ارائه کرده است. حفاری های انجام شده در این غار، بقایای 10 انسان نئاندرتال را آشکار ساخته و نگاهی اجمالی به زندگی آن ها و شاید مرگشان را ارائه کرده است. به گزارش ZME ساینس[6] تصور می‌شود که چندین نفر از این افراد به وسیله گل دفن شده اند، (اگرچه برخی نظریه های دیگر نیز وجود دارد). کنشی که اشاره به آداب و رسومی دارد که پیش تر تصور می شد منحصر به انسان های خردمند بوده است.
در نواحی جنوبی تر – در منطقه کرمانشاه ایران – فسیل‌های نئاندرتال دیگری در غارهایی نظیر وزمه و بیستون کشف شده اند که این تصور را تقویت می کنند که این منطقه کوهستانی خانه طولانی مدت نئاندرتال ها بوده است. با این حال، کشف یک دندان نئاندرتال در پناهگاه صخره ای باوا یاوان که به 65 هزار سال پیش باز می گردد بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. این دندان که در کنار ابزارهای سنگی موستریان یافت شده است، شواهد مهمی را ارائه می دهد که نشان می‌دهد نئاندرتال ها در دوره زمانی که احتمالا با انسان های خردمند آمیختگی رو در رو شده اند در زاگرس حضور داشته اند.
پیامدهای آمیختگی نئاندرتال ها و هوموساپینس ها به شدت عمیق است. امروزه، دی ان ای نئاندرتال ها بخش کوچک اما قابل توجهی از ژنوم غالب انسان های غیر آفریقایی تبار (1 تا 4 درصد) را تشکیل می دهد که بر همه چیز – از پاسخ های ایمنی گرفته تا رنگدانه های پوست – تاثیر می گذارد. محققان با کشف مکان ها و زمان هایی که این تلاقی به وقوع پیوسته است، روایتی کامل تر و پیچیده تر از تکامل انسان را گرد هم آورده اند.
منبع:
Ancient Origins
10 سپتامبر 2024
https://www.ancient-origins.net/news-evolution-human-origins/neanderthal-and-modern-human-interbreeding-0021408
[1] Sahir Pandey، فارغ التحصیل رشته تاریخ از دانشگاه دهلی و رشته حقوق از دانشگاه جیندال سونپات.
[2] Pleistocene
[3] Scientific Reports
[4] Palearctic
[5] Afrotropical
[6] ZME Science
